Gılgamış Destanı

Destan... Düşünün ki okuduğunuz metnin her bir dizesi bundan 4000 yıl önce insanlar arasında dilden dile aktarıla aktarıla oluşmaya başlamış. 3500 yıl önce metin bir bütün haline getirilmiş ve tam 3000 yıl önce yetkin bir ozan tarafından son hali verilmiş. Ne büyüleyici. Herhangi bir yazar yazı masasına oturup yazmamış bu dizeleri. Anadolu ve Mezopotamya uygarlıklarının ortak bir ürünü olarak ortaya çıkmış. Çivi yazısı ile yazılan tabletler kazı çalışmalarında ortaya çıkarılamasaydı bu mükemmel eser yıllarca dilden dile aktarılmış ama sonunda unutulmuş olacaktı belki de. Yazıyı insanlığa armağan eden Sümerlerden yine insanlığa mükemmel bir hediye: Gılgamış!

Tarihin en eski edebiyat eserlerindendir. Eskiyi anlamak ve dönemi yorumlamak adına kral Gılgamış'in yaptıklarını irdeleyebiliriz. Çok odaklanmadigimdan mi tadına varamadigimdan mi pek keyif alamadım. Rahat kafa ile bir daha okuyacağım.

Bilinen en eski destan ve tarihin yazılı ilk eseri olan Gılgamış Destanı, 12 kil tablete çivi yazısıyla yazılmış ancak toplamda yüzde 60’ına ulaşılabilmiş. Uruk Kralı Gılgamış’ın ölümsüzlüğü arayışı üzerine olmakla birlikte Sümer yaşamı hakkında da önemli bilgiler veriyor. Milattan önce 2500-3000 yılları arasında yazıldığı tahmin edilen destanın şüphesiz en dikkat çekici yanı ise Büyük Tufan hikayesinin üç büyük dinin kutsal kitaplarında da aynen geçmesi.

uruk kralı gılgamışın ölümsüzlüğü aradığı ararken de gençliği kaybettiği nefis bir bir anlatı.

aynı zamanda ortadoğu söylencelerinin bilinen en eski kaynağı; nuh tufanı, 7 yıl bolluk 7 yıl kıtlık v.s

destan orjinal, bugün için ilginç diyaloglar, beddualar, deyimler içermekte elbette. örneğin enkidu kendisini doğadan koparıp ehlileştiren kadına der ki:

"şöyle gel de yazgını belirleyeyim senin sokak yosması
bir yazgı ki sonsuza dek sürecekilencin en beterini savuruyorum sana
...
mutlu bir yuva kuramayasın
şarap tortusu kirletsin güzel göğsünü
bayramlık giysine sarhoşlar kussun!
...
kaldığın yerlerin en hoşu hep kapı eşiği olsun!"

beni en etkileyen diyalog ise gılgamış'ın dostu, arkasında dayısı, emmisi olmayan garibim enkidu'nun son sözleri:

"kardeş tanrılar ne diye toplandılar?"