Altıncı Yok Oluş

Okuyucuyu daha fazla okumaya, araştırmaya, düşünmeye teşvik eden kitapları seviyorum. Altıncı Yok Oluş da bu tür kitaplardan biri.

Yeryüzü tarihinde beş büyük yok oluş dönemi var:
-440 milyon yıl önce Ordovician–Silurian yok oluş dönemi (O-S)
-360 milyon yıl önce Geç Devonian yok oluş dönemi (Late-D)
-250 milyon yıl önce Permian–Triassic yok oluş dönemi (P-Tr)
-200 milyon yıl önce Triassic–Jurassic yok oluş dönemi (Tr-J)
-66 milyon yıl önce Cretaceous–Paleogene yok oluş dönemi (K-Pg)

Bu dönemlerin her birinde milyonlarca tür yeryüzü tarihinden silinip gitmiş. P-Tr yok oluş döneminde yeryüzünde yaşam yok olma noktasına çok yaklaşmış, türlerin %90'ından fazlası yok olmuş.

Her bir yok oluşun farklı bir nedeni var: Küresel iklim değişimleri, asteroit çarpması, vs... Şimdi altıncı yok oluş döneminin içinden geçiyoruz ve yeryüzü tarihinde ilk defa bu yok oluşun nedeni, yeryüzünde yaşayan bir tür: Biz insanlar!

Altıncı Yok Oluş, bir gazetecinin gözünden yeryüzü tarihinden silinen bazı türlerin öyküsünü anlatıyor. Ne kadar popüler de olsalar, bilim kitapları okumak zordur. Elizabeth Kolbert Altıncı Yok Oluş'ta bu zorluğu ortadan kaldırıyor; kitap kolayca okunuyor. Ben kitabı elimden bırakamadan, gece yarılarına kadar okudum. Son yıllarda yazılmış en güzel kitaplardan biri olduğunu söyleyebilirim.

Bir çift söz de kitabın kapağına: Kırmızı (bazı edisyonlarda sarı) zemin üzerinde yana döndürülmüş bir mastodon iskeleti. Son derece sade, ancak çarpıcı bir kitap kapağı.

Ve beni uzun uzun düşündüren şu satırlar:

"Naendertaller yüz bin yıldan uzun bir süre Avrupa'da yaşadılar ve bu süre içerisinde çevreleri üzerinde herhangi bir büyük omurgalıdan daha fazla etkileri olmadı. İnsanlar buraya gelmemiş olsalardı, Naendertaller'in vahşi atlar ve yünlü gergedanlarla birlikte hala buralarda olacağına inanmak için her türlü neden var. Dünyayı işaretler ve sembollerle temsil etme kapasitesi beraberinde onu değiştirme kapasitesini de getiriyor; anlaşılan bu aynı zamanda dünyayı tahrip etme kapasitesi demek. Bizi Naendertaller'den ayıran minik bir dizi genetik değişiklik ama farkı yaratan da bu."

Tarih içinde yokoluşlara ve şu an içinde bulunduğumuz tehlikelere dikkat çekme açısından önemli. Günümüze daha yakından bakıp örnekleri çeşitlendirmesini isterdim. Ama ortada büyük emek ve araştırma var. Okuyun.