Türk Ahlakçıları

Mehmed Ali Aynî 25 Şubat 1868de Serfice/Manastırda doğdu. Ailesi aslen Konyalıdır. Babası Mehmed Necib Efendi, annesi Refika Hanımdır. İlk bilgilerini ailesinden aldı; Serfice Sıbyan Mektebine devam etti. Sekiz yaşlarında iken ailesiyle birlikte önce Selanike, ardından İstanbula geldi. Bir müddet Çiçekpazarı Rüşdiyesine devam etti. Babasının görevi dolayısıyla Sana/Yemene gitti; burada Askeri Rüşdiyeye devam etti; dışardan Fransızca dersleri aldı. İki sene sonra ailesiyle birlikte İstanbula döndü, Gülhane Askerî Rüşdiyesi, Mülkiyenin İdâdî kısmı ve yüksek kısmından mezun oldu (1888). Mülikyede edebiyat hocası Recaizâde Mahmud Ekrem, tarih hocası Mizancı Murad Bey idi. İstanbul Hukuk Mektebi, Edirne idadisi (1889), Dedeağaç (1890), Halep (1892), Diyarbakır (1893) da öğretmenlik ve maarif müdürlükleri yaptı. Diyarbakırda Süleyman Nazifle dost oldu; Ziya Gökalple Fâik Âliye hocalık yaptı. İstanbula dönüşünde (1895) Maarif Nezâreti İstatistik Başkâtibi oldu. Maariften ayrılarak idareciliğe başladı; Kosova (1897) ve Kastamonu (1899) vilayet mektupçusu oldu. Sinop Sancağı Mutasarrıf vekilliği yaptı (1902). Kastamonuda görev yaparken Kastamonu Vilayet Matbaasını kurdu. 1903-12 yılları arasında Taiz/Yemen, Ammare/Basra, Karesi (Balıkesir), Lazkiye mutasarrıflığı; Elazığ, Yanya, Arnavutluk, Trabzon valiliği yaptı. Bu son görevinden Talat Paşanın emriyle emekliye sevk edildi (1913). Emrullah Efendinin tavsiyesi üzerine Darulfunûn Edebiyat Fakültesi Felsefe müderrisliğine getirildi. (1914); Edebiyat Fakültesi müderrisler meclisi Reisi seçildi (1915); bu görevde iken Edebiyat Fakültesi Mecmuasını kurdu; Istilâhat-ı İlmiye Encümeninde görev aldı ve felsefe terimlerinin tesbitinde büyük emekleri geçti. Bu görevlerine ek olarak Çamlıca Kız Lisesinde, Dârulfunun Tasavvuf Şubesinde ve Medresetül-İrşadda hocalık yaptı. Mütarekeden sonra İttihatçıdır diye Şeyhulislâm Mustafa Sabri tarafından Medresetül-İrşaddaki görevine son verildi. 1922de TBMM Hükümeti tarafından Medresetül-İrşaddaki görevine iade edildi. Ankaraya çağrıldı ve Şeriye ve Evkaf Vekâleti bünyesinde kurulan Telifat ve Tetkikak-ı İslâmeyi üyeliğine getirildi. 1924e kadar bu görevde kaldı. İstanbula döndü; İlahiyat Fakültesinde tasavvuf, Harbiyede ahlâk, Harp Akademisinde siyasî tarih okuttu. Türkiyeyi temsilen milletlerarası felsefe kongrelerine katıldı. İsmail Hakkı Bursevî ve Celaleddin Devvani hakkında tebliğler verdi. Türk tarih tezi çalışmalarına katıldı. 1935de ikinci defa emekliye sevkedildi. Tedavi için gittiği Paris dönüşünde (1937) İstanbul Kütüphaneleri Tasnif Komisyonu üyeliğine (1936) ve reisliğine getirildi (1939). 75. doğum yılı dolayısıyla Eminönü Halkevinde kendisi için bir jübile yapıldı (1943). Geçirdiği ameliyattan kurtulamayarak 29/30.11.1945te İstanbulda vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedildi. Mehmet Ali Aynî Nakşî tarikatına müntesipti. Arapça, Farsça ve Fransızca bilirdi. (Arka Kapaktan)

Mehmed Ali Aynî 25 Şubat 1868de Serfice/Manastırda doğdu. Ailesi aslen Konyalıdır. Babası Mehmed Necib Efendi, annesi Refika Hanımdır. İlk bilgilerini ailesinden aldı; Serfice Sıbyan Mektebine devam etti. Sekiz yaşlarında iken ailesiyle birlikte önce Selanike, ardından İstanbula geldi. Bir müddet Çiçekpazarı Rüşdiyesine devam etti. Babasının görevi dolayısıyla Sana/Yemene gitti; burada Askeri Rüşdiyeye devam etti; dışardan Fransızca dersleri aldı. İki sene sonra ailesiyle birlikte İstanbula döndü, Gülhane Askerî Rüşdiyesi, Mülkiyenin İdâdî kısmı ve yüksek kısmından mezun oldu (1888). Mülikyede edebiyat hocası Recaizâde Mahmud Ekrem, tarih hocası Mizancı Murad Bey idi. İstanbul Hukuk Mektebi, Edirne idadisi (1889), Dedeağaç (1890), Halep (1892), Diyarbakır (1893) da öğretmenlik ve maarif müdürlükleri yaptı. Diyarbakırda Süleyman Nazifle dost oldu; Ziya Gökalple Fâik Âliye hocalık yaptı. İstanbula dönüşünde (1895) Maarif Nezâreti İstatistik Başkâtibi oldu. Maariften ayrılarak idareciliğe başladı; Kosova (1897) ve Kastamonu (1899) vilayet mektupçusu oldu. Sinop Sancağı Mutasarrıf vekilliği yaptı (1902). Kastamonuda görev yaparken Kastamonu Vilayet Matbaasını kurdu. 1903-12 yılları arasında Taiz/Yemen, Ammare/Basra, Karesi (Balıkesir), Lazkiye mutasarrıflığı; Elazığ, Yanya, Arnavutluk, Trabzon valiliği yaptı. Bu son görevinden Talat Paşanın emriyle emekliye sevk edildi (1913). Emrullah Efendinin tavsiyesi üzerine Darulfunûn Edebiyat Fakültesi Felsefe müderrisliğine getirildi. (19... tümünü göster