Mevlânzade Rıfat`ın Anılar

Evet biz görüyorduk ki Yakovada bulunan bir Arnavut ili Necdde bulunan bir Vahhabinin; İstanbulda bulunan efendi ile Yemende bulunan bir Zeydinin; Selanikte buluna bir Yahudiyle Hicazda bulunan bir Bedevinin; Konyada bulunan bir Türk ile Süleymaniyede bulunan bir Kürtün; Adalarda bulunan bir Rumla Vanda bulunan bir Ermeninin sosyal ve ruhsal durumu, gelenek ve görenekleri bir değildir. Merkezi yönetim, bir kanun hükmünü bir çeşitli unsurlar ezerinde aynı etki ve kuvvetle uygulama kabileyetine sahip değildir.
Evet biz, kanunların, kavimlerin örf ve adetleri göz önüne alınarak düzenlenmesini ve bütün unsurların yalnız Osmanlı yüce adı altında köklü surette bağlanarak birleştirilmesini ve bu suretle öteden beri var olan kavimler arası anlaşmazlıkların giderilmesini istiyor, kavimlerin birliğine göre vilayet dairelerinin genişletilmesi ona göre de kanunlar düzenlenmesini esas buluyorduk.

Evet biz görüyorduk ki Yakovada bulunan bir Arnavut ili Necdde bulunan bir Vahhabinin; İstanbulda bulunan efendi ile Yemende bulunan bir Zeydinin; Selanikte buluna bir Yahudiyle Hicazda bulunan bir Bedevinin; Konyada bulunan bir Türk ile Süleymaniyede bulunan bir Kürtün; Adalarda bulunan bir Rumla Vanda bulunan bir Ermeninin sosyal ve ruhsal durumu, gelenek ve görenekleri bir değildir. Merkezi yönetim, bir kanun hükmünü bir çeşitli unsurlar ezerinde aynı etki ve kuvvetle uygulama kabileyetine sahip değildir.
Evet biz, kanunların, kavimlerin örf ve adetleri göz önüne alınarak düzenlenmesini ve bütün unsurların yalnız Osmanlı yüce adı altında köklü surette bağlanarak birleştirilmesini ve bu suretle öteden beri var olan kavimler arası anlaşmazlıkların giderilmesini istiyor, kavimlerin birliğine göre vilayet dairelerinin genişletilmesi ona göre de kanunlar düzenlenmesini esas buluyorduk.