Çatıdaki Pencere

Çatıdaki pencere, Saramago’nun bu pencereden bütün evlerin içini gördüğü bir kitap olarak yazılmış. Birden çok toplumsal düşünceye acımasızca saldırıyor yazar çatı penceresinden gördükleriyle. İnsanlar için iyilik ve kötülük var, her bir insanoğlu için farklı olan ve hür iradeyle seçilen. Peki, gerçekten öyle midir, yoksa koyulan kurallar çerçevesinde kendi düşüncelerimizi herkesten farklı, özel ve biricik mi zannediyoruz? Yani demek istiyorum ki, yasa koyucular tarafından belirlenen şeylere göre mi iyi ve kötü olduğunu sandıklarımız hakkında yorum yapıyoruz? Tıpkı bizim başkalarının düşündüğü şey için sıradan bir düşünce olarak nitelendirdiğimiz gibi başkaları da bizim düşüncelerimizi basit, kokuşmuş bir düşünce olarak mı görüyor? Biz de diğerlerini, kalabalığı oluşturan sıradan bir insan gibi görürken biz de o yığını oluşturan alelade bir varlığız aslında. Bir karaktere göre, bunun üstesinden başkalarını severek, başkalarına faydalı olarak gelebiliriz. Yani kendi deneyimlerimiz ancak bir başkasına faydalı olursa bunu aşabiliriz ve toplumu birbirinden ayıran, her güzel şey için savaşmaya sarılan toplumdan aydınlığa doğru bir çıkış yolu bulabiliriz. Ancak bunu nasıl başarabiliriz ki? Bunun için mücadele ederken bile, güçlülerin diğer insanlarla eğlenmek adına oluşturduğu sevgiden yararlanmaya çalışmak, onlara biraz daha yardım etmek olabilir mi? Belki de bizim için bir oyun alanı açmak istediler? En basitinden, bir iftiraya yalan olduğunu bile bile boyun eğmek ne demektir? Hele bir de toplumu bu kural koyuculardan kurtarmak isteyenlerce bu yapılırsa, insan kime güvenebilir ki? İnsanın, ebeveynine bile sırf her gün görüp alıştığı ve onun için bazı şeyleri yapıp yapmadığı için sevgi beslemesi en masum insanın bile günahı değil midir? Kimse kimseyi o olduğu için değil de yaptıkları için sevmeye ya da nefret etmeye alışması nedir? Hem zaten kim bir insanı gerçekten tanıyabilir ki? Bir insanın kendi isteklerine bile anlam veremediği, kendini anlayamadığı dünyada, bu gerçek anlamda imkânsıza yakın bir şeydir.
Yazarın mutlulukla ilgili yazdıklarının bende bıraktığı etkiyle bitirmek istiyorum. İnsan her ne zaman mutlu olmaya çalışsa, mutluluğu yakalayamaz; çünkü mutluluk onu düşünmeye başladığın an kaybolur. Gerçekten mutlu olmak için, bir varlığa içten gelen ölesiye bir sevgi yeterlidir bazen.
Saramago’yu anlamak için çatıdaki pencereden derinlere doğru inmeye başlanabilir.