Nâzım Üstüne

YKY, Nâzım Hikmetin külliyatı ve Memet Fuatın hazırladığı Adan Zye Nâzım Hikmetin ardından şair hakkındaki yayınlarını, Abidin Dino imzalı yepyeni bir kitapla daha da zenginleştirdi.Nâzım Üstüne, Abidin Dinonun Nâzım Hikmetin Fransada basılan kitaplarına yazdığı önsözleri, anlar Les Temps Moderne adlı dergide kaleme aldığı yazıyı ve yine Nâzım için yaptığı resimlemelerden bir seçkiyi biraraya getiriyor. Ferit Edgü ve Güzin Dinonun katkılarıyla oluşturulan Fransızca önsözler ilk kez Türkçe yayımlanıyor. TADIMLIKAslında ben, Nâzımın Benerciden, hattâ Kızkapan Oğlu Vehpi şiirinden önce onu Yirminci Yüzyıl Tarihine götürecek yola girmiş olduğundan eminim. Yedi bölümden oluşan uzun Petrole Doğru şiiri de trenin içinde ve dışında tasarlanmış yolcuları ile bir tren yolculuğu temeline oturur (Moskova-Bakü) ve Şu bin dokuz yüz kırk bir yılındanın, yani İnsan Manzaralarının yapısını haber verir. Buna karşılık Petrole Doğru 1927 yılında yazılmıştır... Bu ayrıntılar üzerinde durmamın amacı, kesin bilgi verme manisi değil, bu dev tasarının izlediği uzun yolu gözler önüne sermektir. 6000 dize yazmak üzere yola çıkan Nâzım, 1945e doğru bu sınırın çok ötesine geçerek 16.000 dizeye ulaştı; ne var ki henüz üçüncü cildi bitirmemişti ve daha 8000 dize yazmayı tasarlıyordu... Bu rakam onu bile kaygılandırmaktadır ve bu kaygısını da dile getirir, ne var ki bu sayının uzun bir romanın sözcük sayısı kadar olduğu düşüncesiyle avunur.Nâzım yine 30 Mayıs 1941 tarihli önemli mektubunda şunu kesinlikle belirtir: Sonuç olarak, sevgili Kemal, Onlar, O ve Onların Maceralarını yazmayı sürdüreceğim, hem de var gücümle, öte yandan Ansiklopediyi bambaşka bir biçim, yapı ve üslupla yeniden ele alacağım. Dolayısıyla, şimdilik kendime bu iki şiiri bitirme görevini veriyorum. O, Onlar ve Onların Maceralarının bitirilmesi doğal olarak benim ölümümden sonraya kalacak, yani o şiiri ölünceye kadar yazmayı sürdüreceğim demek istiyorum. Ne var ki Ansiklopedi için aynı şey söz konusu değil. Bu şiir belirli bir ülkede belirli bir dönemin tablosu olacağına göre, onun hiç olmazsa bir bölümünü ölümümden önce bitirebilirim...Dolayısıyla, Nâzımın biri tek bir ülkeyi, Türkiyeyi, öteki de 20. yüzyıl dünya tarihini anlatacak iki ayrı yapıt tasarladığı bir kez daha ortaya çıkmış oluyor.Bu yapıtlarının başlıklarına ve yapılarına gelince, Nâzım, kaleme aldığı mektuplarda ilginç bilgiler veriyor: ...Ve öncelikle, kitabın başlığını koyarken bir hatâ yaptım, söz konusu olan Memleketimden İnsan Manzaraları değil, İnsan Manzaralarından Memleketim. (Kuşkusuz 1942de ya da 1943te yazılmış, tarihsiz mektup.) Yine kuşkusuz 1945te yazılmış tarihsiz bir mektubunda Nâzım şunu ekliyor: Gelelim benim Manzaralara. Bu adı değiştirmekle işe başlamak gerekiyor. Çünkü manzaraların zaman zaman ülkenin dışına çıktığı da oluyor.Önemli olan başka ayrıntılar da var; bunlar yapıtın içeriğine ve ana hatlarına ışık tutuyor:Şimdiye kadar 2300 dize yazdım. Birinci kitap 3000 dize içerecek ve adı Haydarpaşa Garı ve 510 no.lu Üçüncü Mevki Vagon olacak. Üçüncü kitap yine 3000 dize, adı: Haydarpaşa Garı ve Ekspres Tren. Üçüncü de 3000 dize, adı: Stepte Bir Cezaevi ve Hastane. Dördüncü, 3000 dize, adı: Yol ve İstanbul. Böylece Ülkemden İnsan Manzaraları 12,000 dizelik bir bütün oluşturacak, bu bütün de her biri 3000 dize içeren dört kitaptan oluşacak. Bu yalnızca bir ön tasarı... (8 Mart 1942.) Nâzım yapıtın toplumsal içeriğini de açıklıyor: 1. kitaptaki üçüncü mevki vagonlarla, proleterler ve küçük burjuvalar anlatılıyor. 2. kitaptaki ekspresle küçük burjuvalarla büyük burjuvalar anlatılıyor. Üçüncü kitapta, önceki iki izlek, yolculuk ilerledikçe köyle, kasabayla ve büyük kentle geliştiriliyor. Nâzım böylelikle 300 kişiyi bir araya getiriyor, bunlardan bazıları yolculuk sırasında ortadan kayboluyor, sonra yeniden beliriyor; ilk tasarı işte bu.

YKY, Nâzım Hikmetin külliyatı ve Memet Fuatın hazırladığı Adan Zye Nâzım Hikmetin ardından şair hakkındaki yayınlarını, Abidin Dino imzalı yepyeni bir kitapla daha da zenginleştirdi.Nâzım Üstüne, Abidin Dinonun Nâzım Hikmetin Fransada basılan kitaplarına yazdığı önsözleri, anlar Les Temps Moderne adlı dergide kaleme aldığı yazıyı ve yine Nâzım için yaptığı resimlemelerden bir seçkiyi biraraya getiriyor. Ferit Edgü ve Güzin Dinonun katkılarıyla oluşturulan Fransızca önsözler ilk kez Türkçe yayımlanıyor. TADIMLIKAslında ben, Nâzımın Benerciden, hattâ Kızkapan Oğlu Vehpi şiirinden önce onu Yirminci Yüzyıl Tarihine götürecek yola girmiş olduğundan eminim. Yedi bölümden oluşan uzun Petrole Doğru şiiri de trenin içinde ve dışında tasarlanmış yolcuları ile bir tren yolculuğu temeline oturur (Moskova-Bakü) ve Şu bin dokuz yüz kırk bir yılındanın, yani İnsan Manzaralarının yapısını haber verir. Buna karşılık Petrole Doğru 1927 yılında yazılmıştır... Bu ayrıntılar üzerinde durmamın amacı, kesin bilgi verme manisi değil, bu dev tasarının izlediği uzun yolu gözler önüne sermektir. 6000 dize yazmak üzere yola çıkan Nâzım, 1945e doğru bu sınırın çok ötesine geçerek 16.000 dizeye ulaştı; ne var ki henüz üçüncü cildi bitirmemişti ve daha 8000 dize yazmayı tasarlıyordu... Bu rakam onu bile kaygılandırmaktadır ve bu kaygısını da dile getirir, ne var ki bu sayının uzun bir romanın sözcük sayısı kadar olduğu düşüncesiyle avunur.Nâzım yine 30 Mayıs 1941 tarihli önemli mektubunda şunu kesinlik... tümünü göster