Marx ve İnsan Doğası

Feuerbach, dinsel özü, insan özüne indirger. Ama insan özü, tek tek her bireyde doğuştan bulunan bir soyutlama değildir. Bu öz gerçekte toplumsal ilişkiler bütünüdür.Gerçek özün eleştirisine girmeyen Feuerbach, dolayısıyla:1-Tarihsel akıştan koparak, dinsel duyguyu kendi içinde sabitleştirmek ve soyut – yalıtılmış- bir insan bireyini öncülleştirmek;2-Dolayısıyla da bu özü ancak tür olarak, birçok bireyi doğal bir biçimde birbirine bağlayan içsel, dilsiz bir genel özellik olarak kavramak zorunda kalır.Karl Marx, Feuerbach Üzerine TezlerMarx ve İnsan Doğası, Marxın Feuerbach üzerine tezlerinin altıncısı ile başlayan ve Komünist Manifestodan Kutsal Aileye, oradan Kapitale uzanan bir tartışma ekseninde Marxın insan doğası üzerine yazdıklarını, Marxın insan doğası fikrini reddettiği argümanını ve bu argüman etrafında oluşturulan efsaneyi tartışan bir kitap. Uzun bir felsefe içi tartışmayla başlayan kitap çetrefil soruların olası cevaplarını araştırıyor. Sosyalizmin kendinde devrim için öncelikle yapılması elzem bir tartışma bu.Yapısalcılık içi tartışmalara da oldukça anlamlı cevaplar veren Geras, teorik-anti hümanizm hakkındaki eleştirisini çok önemli bir tartışmayla geliştiriyor ve sosyalizm imkânını bizlere bir de felsefe vasıtasıyla hatırlatmış oluyor.Altıncı tez Marxın insan doğası fikrini reddettiğini göstermez. Marx insan doğası fikrini reddetmez. Ve Marx böyle yapmakta haklıdır.Norman Geras

Feuerbach, dinsel özü, insan özüne indirger. Ama insan özü, tek tek her bireyde doğuştan bulunan bir soyutlama değildir. Bu öz gerçekte toplumsal ilişkiler bütünüdür.Gerçek özün eleştirisine girmeyen Feuerbach, dolayısıyla:1-Tarihsel akıştan koparak, dinsel duyguyu kendi içinde sabitleştirmek ve soyut – yalıtılmış- bir insan bireyini öncülleştirmek;2-Dolayısıyla da bu özü ancak tür olarak, birçok bireyi doğal bir biçimde birbirine bağlayan içsel, dilsiz bir genel özellik olarak kavramak zorunda kalır.Karl Marx, Feuerbach Üzerine TezlerMarx ve İnsan Doğası, Marxın Feuerbach üzerine tezlerinin altıncısı ile başlayan ve Komünist Manifestodan Kutsal Aileye, oradan Kapitale uzanan bir tartışma ekseninde Marxın insan doğası üzerine yazdıklarını, Marxın insan doğası fikrini reddettiği argümanını ve bu argüman etrafında oluşturulan efsaneyi tartışan bir kitap. Uzun bir felsefe içi tartışmayla başlayan kitap çetrefil soruların olası cevaplarını araştırıyor. Sosyalizmin kendinde devrim için öncelikle yapılması elzem bir tartışma bu.Yapısalcılık içi tartışmalara da oldukça anlamlı cevaplar veren Geras, teorik-anti hümanizm hakkındaki eleştirisini çok önemli bir tartışmayla geliştiriyor ve sosyalizm imkânını bizlere bir de felsefe vasıtasıyla hatırlatmış oluyor.Altıncı tez Marxın insan doğası fikrini reddettiğini göstermez. Marx insan doğası fikrini reddetmez. Ve Marx böyle yapmakta haklıdır.Norman Geras