Edmund Husserl`de Başkasının Ben`i Sorunu

Tam adıyla Edmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu. Transzendental fenomenoloji ile transzendental felsefenin özüne girişEdmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu, birkaç anlamda bir ilk kitap: Önce, kendi söyleyişiyle nerdeyse yarım yüzyıldan beri ÔBaşkasının Beni Sorunu ile birlikte olan Nermi Uygurun yayımlanan ilk kitabı (1958); sonra, binlerce sayfalık Husserl arşivlerine dayanan ilk çalışma; üçüncü olarak da Türkçede başka-ben kavramı üzerine, dahası bu terimin kullanıldığı, ilk çalışma. Kitap, ayrıca bilim dili olarak Türkçeye yaptığı katkılarla da belirgin bir önem taşıyor; nitekim, özellikle bu yanıyla, yayımlandığı 1958 yılında Türk Dil Kurumu Bilim Ödülünü kazanmıştı.Bütün bu özellikleriyle, Edmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu, özgün bir çalışma olarak, nice yıllara karşın hâlâ ilgi çekiyor, özellikle yurtdışında: oldukça kısaltılmış biçimle Almanca yansısı, seyrek de olsa, Batıdaki sorun çevrelerinde bir katkı olarak zaman zaman anılmakta.Nermi Uygur, kitabın Girişinde amacını şöyle açıklıyor: Eldeki çalışmanın asıl amacı: başkasının beni sorunuyla ilgili olarak Husserlin ileri sürdüğü77 savları, arkaplanlarından kalkarak, taşıdıkları güçlüklerin altını çizerekten, yeniden kurmak, nesnel bakımdan bağlı bulundukları -çok kez daha kuşatıcı- başka savların içine yerleştirmek, çepeçevre yorumlamaktır.Bu yapıtı, ilk basımından kırk yıl, 1972deki tıpkıbasımından ise yirmi beş yıl sonra, Nermi Uygurun bu yeni tıpkıbasım için yazdığı önsözümsü anı-yorumla sunuyoruz. TADIMLIKBaşkasının Beni Sorunu ile Yarım Yüzyıllık Birlikteliğim ya da Bir Fenomenoloji SerüveniNerdeyse yarım yüzyıldan beri Başkasının Beni Sorunu ile birlikteyiz. Kimi çökertici bir ağırlık üstümde, kimi sevindirici bir çekim; neye elatsam, bazan zorluklara iteler, bazan da hafifletici bir akışla beni içine alır başka-ben uğraşları. Özüme özgü yaşama-sözlüğümde kısacık bir deyim ama, nice onyıllar kuşatımlı yaşama-gerçekliğimde eşsiz önemi var. Duyumlarım, eylemlerim, karşılaşmalarım, şaşmalarım, değişimlerim, - kendimi bildim bileli, hep bu soruyla, ayrılmazcasına, örgülenerek sürüp gitmekte. Bu dünyadaki tarihim coğrafyamla, akla gelebilecek çeşit çeşit beden-düşünce-anlam-değer vargılarımı, canlı bir varlık olarak, hep bu soruyu sorma ve yanıtlama deneyişlerimle yaşadım içimde dışımda. Meğer 50 yıl olmuş.Pekçoğumuz gibi benim yaşamım da: tek sorunun yoğurduğu bir yaşam değil; türlü türlü sorunlara açıktır, sorunların her türlüsünü çağırır, üretir, gerektirir insan yaşamı. Bir deyime, yaşamın anayasası bu, yaşamak budur. İnancıma göre, yaşamımın belki birçok kişiye ilk bakışta tuhaf gelecek özelliğiyse: başkasının-beni sorununu her çağımda kesintisiz bir ırmak olarak yaşamımın en içinde bulmamdır. Benzetmeli konuşma ikliminde kalarak şöyle diyebilirim: bazan gürül gürül, bazan sessiz sessiz başkasının beni sorunu enginine akan bir ırmak benim yaşamım.İşte böyle bir bilinçle şimdi kendime bakınca, açık-seçik saptayabildiğim şu: Sorunu ilk kez dile getirdiğimde, rastlantı-gereklilik (daha uygun nasıl belirtebilirim, aşağı yukarı 50 yıl öncelerimdeydim?), Husserli tanıdığım o ilk aylarımla, birden, özümü hızla kaptırdığım yoğun gelişimli bir serüven başkasının beni sorunuyla başlamış oldu benim için. Edmund Husserlde Başkasının-Beni kılığında bir kitap olarak yayımlanmasına dek daha 10 yıl kadar bir zaman yaşayacaktım kolkola, kucak kucağa sorunla, üzüntülü sevinçli. Özgeçmişimde başkasının beni ile Husserlin birarada oluşu, gerçekten de, hem bilinç hem derinlik, hem sağlamlık, hem hız kazandırdı soruma. Şöyle ki, bu-yalnızca-benim-için-böyledir duygusuyla, son derece öznel birtakım ışınlarla gözlerim kamaşırken, Husserlle nesnel paylaşımlı, bilimsel yapılı, felsefece kuşatımlı bir güvenceye kavuşmuştum artık.İkinci Dünya Savaşı sonlarına doğru güneşsi önemi yeniden önplana çıkan Husserle çok şey borçlu oluyorum böylece. Başkasının-beni diye yaşadığım öznel çekimli sorun çırpınışlarım, Husserlle karşılaşmamla, felsefece, dolayısıyla da bilimce bir ortaklaşalığa erişmiş oldu. Böylece bir tutku durumundaki başkasının beni sorunu, düşünsel bir kültür uğraşına dönüştü benim için. Başkasının beni yöresinde yapıp ettiğim herşeyi, artık beni aşan bir sorun-geleneği içinde ele alabilecektim. Öyle oldu nitekim. Sorunumla ilgili arayışlarımda tutkuca hiçbirşey yitirmeksizin, Husserldeki incelemelerimden edindiklerimle soruda derinleşip karınca kararınca bazı yanıtlara yüreklendim.

Tam adıyla Edmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu. Transzendental fenomenoloji ile transzendental felsefenin özüne girişEdmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu, birkaç anlamda bir ilk kitap: Önce, kendi söyleyişiyle nerdeyse yarım yüzyıldan beri ÔBaşkasının Beni Sorunu ile birlikte olan Nermi Uygurun yayımlanan ilk kitabı (1958); sonra, binlerce sayfalık Husserl arşivlerine dayanan ilk çalışma; üçüncü olarak da Türkçede başka-ben kavramı üzerine, dahası bu terimin kullanıldığı, ilk çalışma. Kitap, ayrıca bilim dili olarak Türkçeye yaptığı katkılarla da belirgin bir önem taşıyor; nitekim, özellikle bu yanıyla, yayımlandığı 1958 yılında Türk Dil Kurumu Bilim Ödülünü kazanmıştı.Bütün bu özellikleriyle, Edmund Husserlde Başkasının Beni Sorunu, özgün bir çalışma olarak, nice yıllara karşın hâlâ ilgi çekiyor, özellikle yurtdışında: oldukça kısaltılmış biçimle Almanca yansısı, seyrek de olsa, Batıdaki sorun çevrelerinde bir katkı olarak zaman zaman anılmakta.Nermi Uygur, kitabın Girişinde amacını şöyle açıklıyor: Eldeki çalışmanın asıl amacı: başkasının beni sorunuyla ilgili olarak Husserlin ileri sürdüğü77 savları, arkaplanlarından kalkarak, taşıdıkları güçlüklerin altını çizerekten, yeniden kurmak, nesnel bakımdan bağlı bulundukları -çok kez daha kuşatıcı- başka savların içine yerleştirmek, çepeçevre yorumlamaktır.Bu yapıtı, ilk basımından kırk yıl, 1972deki tıpkıbasımından ise yirmi beş yıl sonra, Nermi Uygurun bu yeni tıpkıbasım için yazdığı önsözümsü anı-yorumla sunuyoruz. ... tümünü göster