Tarık Buğra
Cumhuriyet Tarihine ilgisi olan biri için güzel lakin sevmeyen birinin okuyabilecegini sanmıyorum . Arapça farsça kelimeler okuru boğabilir . Onun dışında konunun akışı fena sayılmaz .
Faik Baysal
Londra bombalar altında kalmışken , sığınaktaki o muhabbetler insanların ölümle yüzyüze gelmeye nekadar da alışkın olduklarını gösteriyor . Bombalar yağarken dahi parayı düşünen otel sahibi , sosyalizmin tüm avrupayı esir alacağını söyleyen profesör , ve DÜNDAR'a hamile olduğunu söyleyen MARY . Diğer taraftan Balkanlarda Tükrlerin haklarını savunmak için kurulan TÜRKDİVİSİA örgütünün sırplar ve almanlarla mücadelesi , köylerde sırplar tarafından tecavüze uğrayan , otobüslerinden indirilip kafalarına mermi yağdıran acımasız zihniyetler . Diğer yandan PAPAZ YUVAN'ın din ayrımı yapmaksızın insanlığa açtığı kucak ; bir annenin evlatlarının hepsine sarılması gibi bir ateistin bir imamla karşılıklı çay içip dostane sohbeti gibi , israilli vatandaşın filistinli vatandaşla kardeşçe konuşabilmesi gibi ... Faik Baysal sadece Balkanları anlatmakla kalmıyor okları biz okurların derin çizgilerine çekiyor . Belkide insanlık olarak kendimize şunu sormamız lazım : İnsana insan olarak yaklaşmayı ne derece öğrenebiliyor ve öğretebiliyoruz ? Sadece insan olarak kendimizi tanıtıp başkalarını da sadece insan olarak tanımayı ne derece başarabiliyoruz ? 1945 1950 yılları arasında bir avukatın sadece toprağı ve hayvanları sevdiği için çiftçilikle uğraşmasını yargılayan halkı , okumuş biri olduğu için çiftçilik yapmaması gerektiğini düşünen zihniyetlerii neden yıkmıyoruz . Bir Alman General neden 1950 yıllarında Balkanlardaki bu zihniyeti görünce bu zihniyetle alay ediyor ? Neden Türklerin geri kalmasını bu zihniyetin varlığına bağlıyor ? Bir Kilise ve Caminin yan yana olmasının önündeki engeller neler ?