Palmer Eldritch'in 3 Stigmatası

Kendimi "hard-core" PKD okuru kabul etmeme rağmen, pek çok "hard-core" PKD okurunun aksine, bu romanın "en iyi" PKD romanlarından biri olduğunu düşünmüyorum.

Bu romanda da Dick, sanki doğaçlama yazmaya başlamış, daha sonra kendisinin de başlangıçta öngörmediği bir akış içinde kitabın finaline ulaşmış gibi.

Kitabın ilk yarısı, diğer pek çok PKD romanlarında olduğu gibi soluksuz okunuyor. Daha sonra kitap "ağırlaşmaya" başlıyor. Son 40-50 sayfada ise tempo iyice düşüyor ve roman neredeyse sıkıcı bir hal almaya başlıyor.

Bu romanda da klasik PKD unsurlarına bol bol rastlıyoruz: halisünojenler, psikolojik açmazlar, zaman-mekan karmaşası ve değişmez PKD teması: "gerçek nedir?"

Dick, 1964 yılında yazdığı bu romanda ilk kez teolojik sorgulamalara giriyor. (1970'lerin sonlarında yazdığı eserlerde bu sorgulamalar daha da artıyor.)

Bir eleştiri de 6:45 Yayınları'na: Bilim Kurgu'nun klasikleşmiş eserlerini Türkçeye kazandıran yayınevi, nedense kapak tasarımlarında ve çeviride aşırı özensiz. Bu kitabın özgün basımlarında kitap kapakları çok çarpıcı olduğu halde, Türkçe basımda sıradan bir kapak tasarımı yapılmış. Kitap isminin çevirisindeki özensizlik ise başlıbaşına bir sorun. Örneğin, Türkçe'de "stigmata" diye bir sözcük yok. Bu sözcük, Türkçe'de (tam karşılık olmasa da) iz, işaret, damga sözcükleriyle karşılanabilirdi.

Her şeye rağmen, bu bir PKD romanı ve okumaya değer.

Sene 2016... Küresel ısınma yüzünden yaşam şartları kökten değişmiştir. Gökdelenlerin yerini yeraltı mahzenleri almış, insanoğlu mahvettiği gezegenden başka yaşanacak yerlere zorunlu göçe başlamıştır. 4 gezegen ve 6 uyduda konuşlanan sömürgeciler, izole ve boş yaşamlar sürdürmekte; koşullarından kaçmanın yolunu ise "Can-D" adı verilen uyuşturucu ile bulmaktadırlar. Perky Pat minyatür ve aksesuarlarının dünyalarına uyuşturucu aracılığıyla kaçan sömürgecilere bu koşulları P.P.Layouts şirketi sağlamaktadır. Barney Mayerson, bu şirket adına moda - öncesi tahminlerde bulunan bir bilici ( precog ) dir. Barney'in hayatı ünlü endsütri devi Palmer Eldritch'in Proxima gezisinden dönmesiyle tamamen değişecektir... Aynı şekilde tüm insanlığın da.

Küresel ısınmaya dikkat çeken arkaplan, dışarıda soğutucu kıyafetlerle bile uzun süre kalınamayacak distopik bir geleceğin portresini çiziyor. Yazar bildiğimiz kavramları tersine döndürmüş. Ticaret devleri artık parlak fildişi kulelerde değil, yerin birkaç kat altında yaşıyor. Statüleri yüzeyden olan uzaklıkları ile ölçülmekte. Zenofobi bu eserde yabancı korkusundan ziyade, uzaylı korkusu olarak okura sunulmuş. Can-D, halüsinojenik bir uyuşturucu. belli düzeylerde kurgulanan fantezi dünyalarında bireylerin bir araya gelmesini sağlıyor. Sömürgecileri bu hayal dünyasına taşımaktan Can-D sorumlu iken, onların gerçekliklerini Barbie benzeri bir minyatür ve onun aksesuarları dolduruyor. Bu uyuşturucu alemlerinde görülen fanteziler üzerinden yazar çok ciddi bir tekbirörnekçilik eleştirisi yürütürken Konformizm vurgularını da güçlü yapmış.

Geleceği önceden bilen karakterlerin girdiği kişisel ve mantıksal çıkmazlar üzerinden determinizm ve özgür irade tartışması yürütülmüş ancak yazar bu konu üzerinde çok fazla durmamış. Piyasaya yeni giren Can-d muadili olan uyuşturucu Chew-Z ise farklı bir şey vaad ediyor: Kişisel cennetler. Palmer Eldritch karakteri " vahşi kapitalizm" in vücut bulmuş hali iken, Evrimleştirme kliniğindeki doktor ise klinik kasaplık, kayıtsız bilim insanı motifini dolduruyor. Leo Bulero, üzerinden hedonizm, Mayerson üzerinden ise kimliksizlik eleştirileri yürütülmüş. Yazarın tersine çevirdiği kavramlardan bir tanesi de din ve tanrı algısı. Can-D kullanıcıları yaşadıkları deneyimleri ulvi hisler olarak tanımlıyor ve sömürge gezegenlerinin tek dini de Can-D.

Chew-Z'nin kurguladığı gerçeklik pasajlarında yazarın imzası haline gelen zaman kayması ve gerçeklik sorgusu motifleri incelikli işlenmiş. Muğlak bir sona imza atan kitap temposunu hiç düşürmüyor. Kitabın adını aldığı stigmata ise " ele geçirilen " vücut parçalarını vurgulamak için kullanılmış.

Dünya’nın sıcaklığı artmış, sokaklarda koruyucu giysiler olmadan gezmek olanaksızlaşmıştır. Zenginler nisbeten serin iklimi olan coğrafi bölgelere kaçmaktadırlar. Dünya dışındaki kolonilere zorunlu olarak koloniciler gönderilmektedir. Tekel haline gelmiş dev bir şirket ise kolonicilere yasal hale getirilmiş bir tür uyuşturucu satarak, Dünya özlemlerini gidermektedir. Ancak rakip bir ürünün ortaya çıkması tüm dengeleri altüst eder.

Philip K. Dick’in inanç buhranı yaşarken kaleme aldığı kitap, bu hissi bariz bir biçimde veriyor. Şüphe, gerçekliğin sorgulanması gibi yazarın alâmetifarikası sayılan konular bu romanda da yer alıyor.