Dede Korkut Hikâyeleri

Türk yazınında anlatı geleneğinin temel yapıtlarından biri olan Dede Korkut kitabının asıl adı, Dresden kütüphânesinde bulunan yazma nüshasında Kitâb-ı Dedem Korkut ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (Oğuzların Diliyle Dedem Korkut Kitabı); Vatikanda bulunan yazma nüshasındaysa Hikâyet-i Oğuznâme-i Kazan Beg ve Gayrıdır (Kazan Bey ve Ötekilerin Öyküleri). Hem eski Türklerin yaşamlarının birer belgesi, hem de Osmanlıca öncesi Türk dilinin en önemli örneği olan bu öykülerde, İslâmlık öncesi dönemde Oğuzların başlarından geçen kimi olaylar, çağdaş anlatı tekniğine yakın bir anlatımla öykülenir. Bu bakımdan, yazınımızda halk öykülerinden de, destanlardan da farklı bir yeri ve önemi vardır. Tarih bakımından eski, günümüzde yazılmış kadar çağdaş öyküler.

******

Dede Korkut Oğuznâmesi, on iki hikâye ve bir mukaddimeden oluşur; destanlaşmış tarihi olayları masal unsurlarıyla birleştirerek Oğuz halkının karakteri ve alın yazısı arasındaki ilişkiyi gözleri ve gönülleri doyurur nitelikte anlatır. Güzel ve hikmetli sözler, Türklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait pek çok konu ile birlikte iyilere övgü kötülere eleştiri sunar. Dede Korkut, Türk İlyadası olarak da anılır ve Şehname, Beowulf, Kalevala gibi büyük dünya destanları ile bir tutulur.UNESCO tarafından Bütün Dünyada Anılması Gerekenler arasında yer aldı ve 1999 Dede Korkut yılı ilan edildi.Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne, Dede Korkutu öbür gözüne koysanız, yine de Dede Korkut ağır basar. Fatih KÖPRÜLÜ

************

IV-XVI. yy. arasında yazıya geçirildiği tahmin edilen Dede Korkut Hikayeleri, Oğuz Türklerinin destansı hayatını konu alan 12 parçadan oluşmaktadır. Birçok özellikleri ile ünlü dünya destanları arasında sayılan bu hikayeler, yarı yerleşik Türk toplumu hakkında son derece önemli bilgiler verdiği gibi, günümüzde de rahatça okunabilecek bir edebî eser durumundadır. Hikâyeler üzerinde pek çok çalışma yapılmış, ilmi neşirler yanında halk ve çocuklar için değişik kitaplar yayımlanmıştır.

************

XII, XIII, XIV. yüzyıllarda Anadolunun doğusuna gelip yerleşen ve buraları vatan edinen Oğuz Türklerinin Gürcülerle, Trabzon Rumlarıyla ve kendi aralarındaki iç mücadelelerini anlatır. Dede Korkut Hikâyelerinin asıl adı; Kitab-ı Dedem Korkut alâ lisân-ı Taife-i Oğuzandır. Hikâyeler, genellikle hikâye ve masal karakteri gösterse de daha çok destan özelliği taşımaktadır. Bu destanlar, millî şuurun yüksek derecede ön plana çıktığı bir yapı içinde yazılmıştır.Hikâyelerde (destanlarda) Türkün öz benliğini yansıtan motifler dikkati çeker. Özellikle kahramanlık çok ön plandadır. Ayrıca aile kurumuna verilen önem de belirgin şekilde görülmektedir.

************

Dede Korkut, Oğuz´ların her problemini çözen, her sıkıntıyı gideren, ak sakallı bi rbilge kişidir. Böyle biri gerçekten yaşamış mıdır, yoksa sonradan belleklere kazınılmış bir şahsiyet midir, bilinmez. Ama bilinen tek gerçek var ki; o da her şeyiyle dört dörtlük bir insandır o. Hal böyle olunca, devlet adamları ona danışır. Kopuzunu çalıp söylemesiyle çocuklar ad alır. Beyler arasında arabulucudur. Az ama öz konuşur. Çünkü her sözü hikmet doludur....

************

Dede Korkut, Oğuz´ların her problemini çözen, her sıkıntıyı gideren, ak sakallı bi rbilge kişidir. Böyle biri gerçekten yaşamış mıdır, yoksa sonradan belleklere kazınılmış bir şahsiyet midir, bilinmez. Ama bilinen tek gerçek var ki; o da her şeyiyle dört dörtlük bir insandır o. Hal böyle olunca, devlet adamları ona danışır. Kopuzunu çalıp söylemesiyle çocuklar ad alır. Beyler arasında arabulucudur. Az ama öz konuşur. Çünkü her sözü hikmet doludur...

******

Türk yazınında anlatı geleneğinin temel yapıtlarından biri olan Dede Korkut kitabının asıl adı, Dresden kütüphânesinde bulunan yazma nüshasında Kitâb-ı Dedem Korkut ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (Oğuzların Diliyle Dedem Korkut Kitabı); Vatikanda bulunan yazma nüshasındaysa Hikâyet-i Oğuznâme-i Kazan Beg ve Gayrıdır (Kazan Bey ve Ötekilerin Öyküleri). Hem eski Türklerin yaşamlarının birer belgesi, hem de Osmanlıca öncesi Türk dilinin en önemli örneği olan bu öykülerde, İslâmlık öncesi dönemde Oğuzların başlarından geçen kimi olaylar, çağdaş anlatı tekniğine yakın bir anlatımla öykülenir. Bu bakımdan, yazınımızda halk öykülerinden de, destanlardan da farklı bir yeri ve önemi vardır. Tarih bakımından eski, günümüzde yazılmış kadar çağdaş öyküler.

******

Dede Korkut Oğuznâmesi, on iki hikâye ve bir mukaddimeden oluşur; destanlaşmış tarihi olayları masal unsurlarıyla birleştirerek Oğuz halkının karakteri ve alın yazısı arasındaki ilişkiyi gözleri ve gönülleri doyurur nitelikte anlatır. Güzel ve hikmetli sözler, Türklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait pek çok konu ile birlikte iyilere övgü kötülere eleştiri sunar. Dede Korkut, Türk İlyadası olarak da anılır ve Şehname, Beowulf, Kalevala gibi büyük dünya destanları ile bir tutulur.UNESCO tarafından Bütün Dünyada Anılması Gerekenler arasında yer aldı ve 1999 Dede Korkut yılı ilan edildi.Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne, Dede Korkutu öbür gözüne koysanız, yine de Dede Kork... tümünü göster